Tango Değil Halay

Hiçbir aile uzaktan görüldüğü gibi değildir. Her ailenin kendi iç problemleri vardır. Para konuları ise temel sorunlardan biridir. İşte bunların bazıları... Bilelim ki çözebilelim.

Herkesin para karakteri var. Bu, ailemizden gördüklerimizle oluşmaya başlıyor ve kendi yaşadıklarımızla şekilleniyor. Siz eşinizi para konularında ne kadar tanıyorsunuz bir düşünün… Çözüm: Konuşun. Eşinizle para konusunda en son ne zaman konuştunuz?

Finansal konularda ortak karar alır mısınız? Eşinizin finansal geçmişini biliyor musunuz? Cevaplarınız genel olarak hayırsa, hemen bu akşam parayı konuşmaya başlayın. Ona sorun; para konusunda endişen, korkun var mı?

Finansal olarak neler başarmak istiyorsun? Benim bilmediğim bir borç konusu var mı? Birbirinize karşı dürüst olun.

Aile içi yaşanan en büyük gerginlik sebeplerinden biri miras. Mirasın büyüklüğü fark etmiyor, her aile bireyi başka bir karaktere bürünüveriyor sanki birden. Kanunen bütün kardeşler mirastan eşit pay alıyor (vasiyette aksi belirtilmediği sürece).

Kardeşlerin gelirleri arasında büyük farklılıklar varsa, iş iyice sarpa sarıyor. ÇÖZÜM: Bir aile büyüğünden ve bu konuda tecrübeli bir avukattan destek alın. Siz ailesiniz unutmayın.

● ’Nermin, annem babam yaşlandı, onlara bir bakıcı tutmak istiyorum”

● ‘Adem, annemin buzdolabı çok eskidi, yenilesek!’

ÇÖZÜM: Taa nişanlılık döneminde konuşun bunları ki ileride birbirinizi incitmeyin. Bakmakla yükümlü olunan anne, baba, kardeş, yeğenin kendi kurduğunuz ailenizde sorun oluşturmaması için, ilişkinizin en başında şeffaf olmakta fayda var. Diyelim olmamıştınız, şimdi konuşun, ‘Bu benim için çok önemli’ cümlesini kullanın.

Para eğitimi evde başlar. Finansal okuryazar çocuk yetiştirin. Sonra hayat boyu bocalıyorlar! Bir planınız olsun.

ÇÖZÜM: İlk olarak iletişim. Çocuğunuza para için ‘kötü, pis’ demeyin. Beynine öyle kodlayıverir. ‘Paramız yok’ demeyin, endişelenir. ‘Alamayız çünkü planımızda yok’ deyin. Plan diye bir şey olduğunu kavrar. Çocuğunuza paranın fonksiyonlarını anlatın.

Örneğin; ‘’Oğlum/ kızım para üç ayaklı bir tabureye benzer. Bir ayağı harcamak, bir ayağı biriktirmek, bir ayağı da paylaşmak içindir.’’ diyebilirsiniz. Hatta bunu eğlenceli hale getirin. Üç tane kavanozu alın, kumbara yapın.

Bir kavanoz harcama, biri birikim, biri de paylaşmak. Peki bunu nasıl kullanacak? Çocuğunuza, harçlığını alınca küçük bir miktarını önce birikim kumbarasına, kalanını da diğer iki kumbaraya atmayı öğretin.

Aile işini yürüten veya ortak olup iş kuran kardeşlerde de sorun çıkabiliyor. İşyerini açma/kapama düzeni, çalışma saatleri, izin günleri, kasadan para alma… Hatta bazen eşler arası yarış (ki bu en kötüsü).

ÇÖZÜM: Aile anayasanız olsun. Danışmanlık alın. Parayı az görüp kasadan iki-üç lira almayın. İş ve ev bütçesini ayırın. Öğle yemeğine bile eşit para harcayın. İş ve aileyi ayırın.

Bazen kardeşlerden biri az kazanıp çok harcar ve anne baba da onu korumaya alır. Finansal başarılı olan kardeşin ona kol kanat germesini ister, bekler. Başarılı kardeş de, “O mağaza senin, bu kafe benim gezen, bol bol keyfi harcama yapan ama iş çalışmaya gelince ortadan kaybolan kardeşime neden ben bakmalıyım?” diye düşünür.

ÇÖZÜM: Para verin ama nereye kadar? Sürekli vermek ona kötülük yapmak olur. Alın karşınıza, onun harcamalarını tetikleyen durumları bulun, bunları ortadan kaldırın. Kredi kartını kessin, yazılı bütçe yapsın. Hayatını kendi yönetsin. Bundan herkes mutlu olacaktır.

Akrabalardan Hasan sizden borç istedi. “Nakit zorluğum var, kredi de çekemiyorum. 10 bin lira versen. Mutlaka geri vereceğim” dedi. Böyle bir durumda siz ne yaparsınız?

ÇÖZÜM:

Bu para sizde var mı, yoksa sizi zora sokacak mı? (Geliriniz ne olursa olsun nakit sıkışıklığı olabilir.) Açık ve samimi olun.
Vereceğiniz parayı borç olarak görmeyin. UNUTUN. Geri almayı beklemeyeceğiniz bir miktar belirleyin ki, geri alamazsanız üzülmeyin, zorda kalmayın, ilişkiniz bozulmasın.
Eşlerin bu borcu bilmesi şart. Gizli borç finansal aldatmanın bir türüdür (evet parayı siz kazanıyor olsanız da).
Geri ödeme, borcu alırken konuşulması hatta yazılı anlaşma yapılması gereken önemli bir konu.
Bir aile büyüğünü yanınıza alıp borç miktarı, geri ödeme zamanı, tek seferde mi, taksitle mi ödeneceğini netleştirin. Bunları kağıda dökün, imzalayın. Unutmayın, bunu ilişkinize zarar gelmesin diye yapıyorsunuz.
Prensip: Ben prensip icabı borç vermiyorum. Çok param gitti. İlişkilerimi korumayı önemsiyorum. Öbür türlü hem parayı veriyorsunuz, hem de ihtiyacınız olup geri istediğiniz için suçlanıyorsunuz.