Yeni yılda psikolojik check-up yapmaya ne dersiniz?

Yeni yılda “dur, düşün, yeniden başla” yapmak gerektiğini kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Yeni yılın ilk başında durup düşünmek ve geçmişin muhakemesini yapmak gerekiyor. Kişinin yılı nasıl geçirdiğini, neler yaptığını, neler yapamadığını, neler kazandığını analiz edebilmesi önemli. Kişinin psikolojik bir SWOT analizi gibi güçlü ve zayıf yönlerine bakması, gelecekle ilgili hayatında ne gibi imkanlar var, ne gibi tehditler var, zorluk potansiyeli var, bunları değerlendirmesi gerekiyor. Kişi yeniden planlama yapmalı.” dedi.

İnsanın sadece fiziksel ve biyolojik ihtiyaçları olan bir varlık olmadığını kaydeden Tarhan, “İnsanın düşünce, anlam arayışı, sembolik düşünce ve kavramsal düşünce gibi özellikleri de var. Bu dönemde bu özelliklerin de devreye sokulması önemlidir. Klasik modernizmin bize öğrettiği mutluluk, haz peşinde koşmaya indirgenmiş. Oysa ideal mutlulukta kişi anlam peşinde koştuğu zaman mutluluk arkasından geliyor. Mutluluk bir gölge gibi. İdeal mutluluk bu, Sokrates de söylüyor. Kişinin mutluluğa yatırım yapması gerekiyor. İşte bunun için yılbaşı gibi özel günlerde kişi kendini gözlemleyip hedeflerini yeniden yapılandırdığı, verilerini tazelediği zaman yenileniyor. Nasıl bilgisayarı reset yapınca kapanıyor zaman zaman insanın da yeniden başlaması gerekiyor.” dedi.

Kişinin sahip olduklarının kıymetini bilmesinin de pozitif psikolojide önemli bir yeri olduğunu ifade eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Kişinin sahip olduğu şeyin kıymetini bilmesi, şu anda bizim pozitif psikoterapide, psikolojik dayanıklılık eğitiminde öğrettiğimiz bir şey. İnsan bazı şeylerin kıymetini bilmiyorsa, ‘Daha fazla olsun, daha güzel olsun’ diye düşünüyorsa yani ciddi bir şekilde aç gözlü, sorumsuz bir şekilde yaşıyorsa kendi kendine zarar veriyor. Psikolojik refah ya da psikolojik check-up dediğimiz durum, kendimizi bir taramadan geçirip ondan sonra ‘Ben yanlış yapıyormuşum, yapmayayım’ diyebilmeyi başarabilmektir. Bu bence çok değerli ve yüksek bir bakış açısıdır.” dedi.

Beynin ön bölgesinin geminin kaptanı olarak nitelendirilebileceğini ifade eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Buna sahip olmak sadece insana özgüdür. İnsanı insan yapan frontal lobdur. Beynin ön bölgesidir. Bu olmasa medeniyet olmazdı. Burada yönetici işlevler var. Kişinin kendine kuş bakışı bakabilmesi, kendini yukarıdan görmesi, zayıf ve güçlü yönlerini fark etmesi, bunu sorgulayan kişinin aşkınlık seviyesinin olması yani kendini de aşabilmesi önemlidir. Kişi ‘Ben iyiyim ben biliyorum, ben her şeyi yaparım. Ben aslanım, ben kaplanım’ diyorsa hayatının en büyük hatasını yapıyor demektir.” dedi.

Kişinin kendini sorgulamasının gelişimi üzerinde olumlu etkiler yaptığına dikkat çeken Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Böylece kendimizi geliştirme yönünde, olgunlaşma yönünde adım atmış oluyoruz. Burada kişi kendi zihniyle kendini buluyor. Zihin burada başkaları tarafından kullanılan zihin değil, kendisi olabilen zihin oluyor. Hayatının öznesi olan, nesnesi olmayan. Başkalarının nesnesi olmayan  bir zihin olmayı başarması ve hedeflenmesi gerekiyor.” dedi.

Kişinin yaptığı basit işlerden tat alabilmesinin, yaşadığı zorlukları sanki bir armağan gibi görüp kendini geliştirmek için bir fırsat olarak yorumlayabilmesinin de önemli olduğunu kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Kişinin bunları istemesi lazım. Bunun için de psikolojik check-up önemli. Bir de insan beyninin bir özelliği var: İnsan beyni son derece nöroplastisite özelliğine sahip yani değişime ve uyum sağlamaya çok açık. Beynimiz bir deneyim organı. Hayatımızın sonuna kadar devamlı yeniden reforme oluyor.” dedi.

İnsanın dünyaya diğer varlıklardan farklı olarak yetenekler kümesiyle geldiğini kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, bu yetenekler sayesinde kişinin gelişime açık hale geldiğini söyledi. Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Bir vadi düşünün. Vadinin bir bölgesine bakarsanız sularsanız yemyeşil oluyor. Sulamadığınız bakımsız bıraktığınız taraf ise bir süre sonra sararıyor. Yani yatırım yaptığınız bölge gelişiyor. Beyin de tıpkı bu vadi gibi. Yatırım yapılan alanlar büyüyor, gelişiyor. Beynimiz o plastisiteye göre gelişiyor, kendini geliştiriyor. Yani o plastisite ile kendinizi geliştirmek için muhakkak onu istemememiz ve amaçlamamız gerekiyor.” dedi.

Psikolojik iyi oluş ve sağlamlık için psikolojik check-up kadar psikolojik hijyenin de önemini vurgulayan Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Ruh sağlığının korunmasında birincil ve ikincil koruma var. Birincil koruma kişide hasta olmaması için önemler almak. İkincisi erken teşhis için gerekeni yapmak. Üçüncüsü hastalık geçtikten sonra bir daha hasta olmaması için gerekeni yapmak ve önlem almak. Psikiyatride sadece tedaviye odaklanmak yeterli olmuyor. O nedenle  ruh sağlığının bozulmamasıyla ilgili çalışmalar altın kıymetindedir” dedi.

Tarhan, “Mutlu yaşamak için de zihinsel emek, çaba ve yatırım gerekiyor. Bu hiç de zor değil aslında. Biraz zaman ayıracaksınız birkaç tecrübeden faydalanacaksınız, bir iyiden yardım alacaksınız. Mutlulukla ilgili felsefe rahatlıkla değiştirilebilir. Modernizm sadece mutluluk rolünü oynatıyor. Mutluluk bir amaç değil süreçtir. Yola girdiğiniz zaman mutluluk yolda olmaktır. Mutluluk o yola girdiğiniz zaman kendiliğinden gelir. Psikolojik check-up yapmak yeni yıla sağlıklı girmemizde en önemli adımlardan biridir” dedi.