Rutin Körlüğü

Aynı ev, aynı yol, aynı düşünce… Beyin bir süre sonra ‘burada yeni bir şey yok’ diyerek algıyı kapatıyor. Buna nörobilimde ‘rutin körlüğü’ deniyor. Göz görüyor, ama fırsatı seçemiyor. Bu yüzden hayatta olduğu gibi para konusunda da hatalarımızın farkına varamıyoruz.

Mesela hep aynı markete gidip aynı markalara uzanıyor, fiyat değişmiş mi bakmıyoruz. Küçük kaçaklar, gereksiz abonelikler, kredi kartı harcamaları gözümüzün önünde duruyor, ama beyin onları artık önemli saymıyor. Konfor alanı sadece evde değil, bütçede de bizi uyuşturuyor.

FIRSATLAR KAÇIYOR

Bir de bunun kardeşi var, fırsat körlüğü: Fırsat, imkan, avantaj tam karşımızdayken onu fark edememek. Ücretsiz eğitimler, devlet katkıları, burslar, indirimler, yatırım fırsatları el altından akıp gidiyor. Rutin düşünce kalıpları yüzünden ‘bakarım’ diyerek erteliyoruz ve fırsat gözümüzün önünde kayboluyor. Bilim diyor ki, beyinde RAS diye bir dikkat filtresi var. Uzun süre aynı rutinde kalınca bu filtre ‘tehdit veya yenilik yok’ diye dikkatimizi kapatıyor. Küçük bir değişiklik bile beynin algısını yeniden açmaya yetiyor. Buna da ‘yenilik etkisi’ deniyor.

KÜÇÜK BİR DEĞİŞİKLİK

Herkes her hafta şehir değiştiremez, ama günlük hayatta minik yenilikler büyük fark yaratır. Farklı bir markete gitmek, ayda bir abonelikleri gözden geçirmek, internette 10 dakika fırsat araştırması yapmak, sosyal medyada hep aynı içerikler yerine farklı bakış açıları izlemek… Zihni tazeleyen her küçük değişiklik, para kararlarını da keskinleştiriyor.

Konfor alanı bazen rahatlık değil, farkındalık kaybıdır. Küçük bir hareket, büyük bir uyanış başlatır. Cüzdanı koruyan çoğu zaman büyük adımlar değil, açılan gözlerdir.

AYNI KIYAFETİ GİYMEK ZORUNDA MIYIM?

SORU: Özlem Hanımcım mesela kıyafet konusunda elbisemiz var ya da ayakkabı, ama bir tane, öyle mi olmalı? Yani hep o 1 elbiseyi, ayakkabıyı mı giymeliyiz? Yoksa bir renk var diyelim, ikinci bir renkten de olamaz mı? “Bir zaman gelecek, isteğimiz de kalmayacak ki” dedikten sonra kontrolsüz harcamaya devam ediyorum. Neşe

CEVAP: Eğer sen finansal özgür olmayı başarmışsan istediğin ayakkabıyı, elbiseyi istersen 100 tane al. Hiçbir şey olmaz.

EV ALMA PLANI

SORU: Özlem Hanım, desteğinize çok ihtiyacım var. Eşim ve ben 40 yaşındayız, 11 yaşında çocuğumuz var. Almanya’da yaşıyoruz ve çok yüksek kira ödüyoruz. Bu yüzden burada oturacağım evi almaya karar verdik. Peşinat yapabilmek için İzmir’deki evimizi sattık. Evden gelen 5 milyon TL’nin (100 bin Euro) yarısını, Almanya’daki ev için peşinat yapacağız. Kalan 2.5 milyon TL ile ne yapmak mantıklı olur? Almanya’da ikinci bir eve peşinat yapıp borçlanarak, kiraya vermek mi? Türkiye’de bir eve peşinat yaparak borçlanıp kiraya vermek mi? Yoksa farklı yatırım araçlarında değerlendirmek mi? Şu an 2 araba, 10 bin Euro birikmiş, 20 gram kadar altın dışında başka bir birikim yok. Toplam aylık 10 bin TL ödediğimiz bireysel emeklilikler var. Kira dahil gelir-gider dengesinden sonra elimizde 1-2 bin Euro kalıyor. Bu senaryoda en akıllıca hamle ne olur? Serpil

CEVAP: Aynı anda iki tane ev almaya gerek yok. Kalan 2.5 milyon TL’nin yarısıyla 1+1 olabilir. O da farklı bir yerden yani biraz riski dağıtmak lazım. Ama bir kısmını da finansal piyasalarda değerlendirip yavaş yavaş kazanmayı öğrenmek lazım. Elinize bu kadar kalması güzel bu yaşta. Bunları iyi değerlendirirseniz 50 yaşına geldiğinizde finansal özgürlük tamamlanmış olur. Çocuğunuzu Allah bağışlasın Almanya'ya sevgiler.

VİLLA ALIMI VE 84 AYLIK KREDİ KARARI

SORU: Beğendiğimiz ve istediğimiz villayı almaya karar verdik. Fakat mevcut ev ve arabanın üzerine 3 milyon daha kredi çekmemiz gerekecek. Maaşlarımız zamlandıktan sonra ödemeye başlayacak şekilde krediyi ayarlayacağız. Sizce bu kredi faizleriyle 84 ay geri ödeme mantıklı mı? 8 milyon gibi bir geri ödeme çıkıyor. Kredi çekmeden bu parayı düşük faizle bulmamız için mümkün olan bir yol var mıdır? Zeynep

CEVAP: Alın. Sonra refinansman da yapabilirsiniz. Kenarda da paranız olsun muhakkak nakit sorun yaşamayın.

Yeni evlenecek çiftlere 250 bin TL faizsiz kredi verilecekmiş. Ben de sosyal medyada takipçilerime ‘Siz de alır mısınız?’ diye sordum. Gelen yanıtlar şöyle ↓
Evlenirsem alırım: 130 oy
Gerek yok: 218 oy
Ufukta eş yok ki: 377 oy

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.

Yorumlar