Güzel ve yakışıklılar kariyer basamaklarını daha mı hızlı tırmanıyor?

Sizce güzel ya da yakışıklı olmak, iş hayatında kişilere bir avantaj sağlar mı?  Hangi sektörde çalışırsanız çalışın, güzel ya da yakışıklı olmanın kariyer basamaklarını tırmanırken size faydası olacağını düşünüyor musunuz? İş hayatında dış görünüşün etkileyici olmasının sosyolojik bir üstünlük getirdiği ve ölçülebilir bir değeri olduğunu söylemek mümkün. Yani bu tespit onları kıskanıyor olmamızdan bağımsız, yıllardır hüküm süren bir gerçek. Yapılan sosyal araştırmalar, bu sorunun cevabının büyük olasılıkla "Evet" olduğunu gösteriyor.

Sosyologların yaptığı araştırmalar, iş hayatında diğerlerine kıyasla daha güzel ve yakışıklı görünüme sahip olanların meslektaşlarından daha fazla para kazandığını gösteriyor. Önceleri varsayım olarak kabul edilen bu görüş, 1970'lerden sonra yapılan araştırmalar, bilimsel olarak da ispatlanmış.

Psikolog Edward Thorndike'ın 1920'de makalesinde yer verdiği hale etkisi, adlı efekte sahip olanlar, iş hayatında bir çaba harcamasına gerek kalmadan birçok meslektaşını geride bırakabiliyor.

Ne mi bu hale etkisi? Bir insanla ilgili edindiğimiz genel izlenime bağlı olarak, onun pek de bilgi sahibi olmadığımız diğer konularda da yetkin ve iyi görmemizle alakalı bir psikolojik fenomen.

Bir parça can sıkıcı bir etki değil mi? Bir toplantıda bakımlı, özenli, güzel bir kadın ya da bakımlı, özenli ve yakışıklı bir erkekle tanışırsanız, bu durumun yarattığı hale etkisi altında, bu kişiyi o toplantıdaki diğer insanlara göre daha zeki, daha başarılı hatta çok daha iyi kalpli görmeye meyillisiniz. Üstelik henüz hiç tanımadığınız halde. Ve bunu bu şekilde yorumlayan tek siz değilsiniz. Bu oldukça yaygın bir bakış açısı.

1970'ten günümüze bu etkiyi merkezine koyan pek çok araştırma yayınlandı. Dolayısıyla şu anda bilimsel olarak, birinin güzel ve yakışıklı olması durumunda ona hızlı güvenip, daha çok şans verdiğimizi biliyoruz. Bu da iyi görünüme sahip kişilere kapıların neden daha kolay ve ardına kadar açıldığını bize gösteriyor.

İş hayatında güzellik kalıplarının etkisi altında kalmadan kararlar vermek. İşe alım sürecinde  İK’nın  dış görünüşe yönelik bir taraflılığı olmadığından emin olmak için işverenler nasıl yöntemler uygulayabilir? Çok başarılı bir çalışanı hale etkisine kurban etmeden bünyemize katmak için nelere dikkat etmeliyiz?

Massachusetts Üniversitesi Psikoloji bölümünden S. Michael Kalick, bir çalışmasında buna odaklanmış.  Çalışmasının sonucunda ise kişilerin görünüşüne göre yapılan bu tür tahminlerin aslında asıl sağlık tahmininin önüne geçtiğini bulmuş. Her gereksinimi karşıladığınız bir iş görüşmesine gittiğinizde sırf görünümünüz o dönemin güzellik şartlarına uymadığı için o işi alamayabilirsiniz. Bu durumda bir standart oluşmuş olur ve artık işin gereksinimi uzmanlıktan çıkıp, kimse fark etmemiş olsa da görünüme taşınmıştır.

Peki bunu direkt doğru olarak kabul edebilir miyiz?  Tam tersi bir durumda söz konusu olamaz mı? İnsanlar sadece güzel ve yakışıklı olduğu için iş hayatında kaybediyor olamaz mı?

Psikoloji Profesörü Comila Shahani-Denning’in çalışmasında çekici, çekici olmayan ve ortalama olarak görülen çalışanlarla ilgilenmeleri için gözlemcilerle çalışıyor ve bu kişileri disipline sokmaları isteniyor.

Sonuç olarak güzel insanlar, hata yaptıklarında daha çok sorumlu tutuluyor. Çekici olmayan kişiler içinse bu hatalar, kötü şans olarak değerlendiriliyor. Yani bahsedilen etki burada tersine dönüyor.

Zekası parıl parıl parlayan bir kadın, parıl parıl parlayan sarı saçlarının altında ezilebiliyor. Çalışma arkadaşlarından çok daha fazla işine emek veren, 90- 60- 90 ölçülerindeki bir başka kadın ölçülerinin kurbanı olarak, iş performansı görmezden gelinebiliyor.

Umarım şu ana kadar anlattıklarımız avantajlı olmak adına bir estetik cerrahın kapısını çalmaya kadar vardırmayacak sizi. İnsanların dış görünüşleri, cinsiyetleri, iş hayatında bazen avantaj bazen dezavantaj olabiliyor. Üstelik bu sadece bu yüzyılın konusu da değil. Ancak iş hayatında, akademik ve mesleki yeteneği, birikimi, kişiyi farklı bir konuma taşıyor. Kişinin önce kendine, sonra yaptığı işe olan saygısı birleşince, meslektaşlarından bir adım öne çıkması kaçınılmaz bir sonuç. Ve iyi ki de böyle oluyor…