Para Yaşın Kaç?

Doğum yaşımız var, kemik yaşımız var, hafıza yaşımız var, kulak yaşımız var... Her şeyin yaşı var da paranın yaşı yok mu? Merak etmeyin o da var. Hadi, gelin para yaşınızı ölçelim.

Para yaşımız, nüfusta yazan yaşımızdan çok farklı olabiliyor, çünkü para kararlarını sadece mantıkla değil, duygularla, alışkanlıklarla ve aileden getirdiğimiz kalıplarla veriyoruz. Davranış biliminde buna ‘finansal olgunluk’ deniyor. Yani bir kişi parayla ilgili kararlarını anlık duygularla mı, planla mı yoksa güven ihtiyacıyla mı veriyor? Hepimizin para yaşını şekillendiren bir geçmişi var. Evde para konuşulmayan bir ortamda büyüdüysen doğal olarak daha çekingen bir para yaşın olur. ‘Aman yarın ne olur?’ kaygısıyla yetiştiysen temkinli ve güven arayan bir para yaşına geçersin. Sosyal, hızlı tüketimin olduğu bir ailede büyüdüysen de daha hevesli bir para yaşın oluşur. Türkiye’de ise bu tabloya üç güçlü tetikleyici ekleniyor: Enflasyonun yarattığı kaygı, kredi kartının kolaylığı ve bir yandan da BES, altın, ev gibi uzun vadeli güven alışkanlıkları. Bunların hepsi bir araya gelince para yaşımız bazen 15 oluyor, bazen 50.

FARKINDALIK

Duygusal harcama yapan, stresliyken alışverişe yönelen bir kişi genelde genç bir para yaşına sahip. Her şeyi listeleyen, analiz eden, sepet oluşturan kişi daha çok 30’larında. Riskten kaçan, garantici davranan ise parayla olgun bir ilişki kurmaya çalışan 50 yaşında gibi. Para yaşını bilmek bu yüzden çok önemli; insan aynı hatayı neden yaptığını görünce ancak o zaman değiştirebiliyor. Mini bir alışkanlık bile büyük fark yaratabiliyor. Örneğin bir harcama yapmadan önce 10 saniye durup “Bu karar kaç yaşımın kararı?” diye sormak bile para yaşını bir adım büyütüyor, çünkü farkındalık arttıkça davranış değişiyor.

NOT: Bireysel Emeklilik Sistemi’nde yıllık devlet katkısının (93.000 TL) tamamından yararlanabilmeniz için yıllık ödemenizi 312.000 TL’ye tamamlamanız gerekiyor. Elinize bir yerden ekstra para geçerse bu arayı kapatmaya çalışın.

NE YAPMALIYIM?

SORU: Bir fabrikada fabrika müdürüyüm. İki kızımız var. Eşim ikinci çocuğumuzun bakımından dolayı şu an çalışmıyor. Ekim 2026 gibi işbaşı yapacak. Şu an bir ev, bir arabamız var. Şirket aracı kullandığım için kendi aracımız boşta ancak özel sektör iş garantisi olmadığı için de elden çıkarmak istemedik. Sizce aracı satıp üstüne bir miktar para koyup arsa almak ve zamana bağlı olarak tutmak mantıklı olur mu? Sonrasında araba alınabilir. Her iki çocuğum için de BES ödüyorum. Sizin düşüncelerinizi merak ettim, şimdiden teşekkürler. Saffet

CEVAP: Çocuklarınızı Allah bağışlasın. Her şey gayet iyi. Araba masraf demek. Ama seni güvende hissettiriyor diye tutabilirsin, hem eşine lazım olur belki. Çocuklar küçük. Eşin çalışmaya başlayınca onun maaşı sadece yatırıma gitsin. O zaman konuşuruz yine. Evinizin huzuru bol olsun.

2026’YA AZ KALDI!

INSTAGRAM HESABIMDA SORDUM→ “Yeni yıla 50 günden az kaldı… 2026’ya girerken durumunuz ne olacak?”

Kart borcum olmayacak, hatta kenarda nakit param olacak diyen 646 kişi
Kredi kartı borcum olacak diyen 380 kişi

SEN DE KENDİNİ TEST ET

1) Yeni bir işe girdin. Ne kadar kalırsın?

A) Kendimi geliştirene kadar, maksimum birkaç yıl. B) Emekli olana kadar.

2) Ek gelir geçti eline. Ne yaparsın?

A) Yatırım sepetine koyarım. B) Güvenli bir yerde tutarım.

3) Yeni bir eve çıkacaksın. Hangisi?

A) Kiraya çıkarım. B) Satın alırım (gücüm yettiği kadar).

4) Emeklilikte gelir planın neye dayanıyor?

A) Kendi birikimim (BES, yatırım hesabı, altın, düzenli tasarruf). B) Emekli maaşı + sosyal güvence.

CEVAPLARIN ÇOĞU A İSE:

PARA YAŞIN 30’LAR: Esnek düşünüyorsun. Fırsatları kolluyorsun. Dijital araçlar, yatırım sepeti, kendi geleceğini kendi oluşturma mottosu var. Klasik ‘tek yere bağlı kalma’ anlayışını bırakmışsın.

CEVAPLARIN ÇOĞU B İSE:

PARA YAŞIN 50+: Güven senin için en büyük değer. ‘Ev alma, komşu al’ döneminden gelme refleksler var. Emeklilik için daha çok garanti gelir arıyorsun. Uzun yıllar aynı işte kalma, riskten kaçma eğilimin daha yüksek.

DOĞRU YATIRIM NASIL YAPILIR?

Soru: 20 yaşındayım, şehir dışında okuyorum ve yurtta kalıyorum. Şu ana kadar 10 çeyrek altın biriktirebildim. Sizce iyi gidiyor muyum? Yaşım itibarıyla şu anlık yatırımımı altında tutmam iyi bir seçim mi? Onur

Cevap: Sevgili Onur, her yaşta olması gereken bir finansal alışkanlık var. Örneğin senin yaşında kredi kartı kullanımı, harcama kontrolü çok önemli. Örneğin senin yaşında yatırıma başlamak sürekli birikim yapmak çok önemli. Ama bunlardan daha da önemli bir şey var. 20 yaşında yapman gereken en önemli şey kendine yatırım yapman ve derslerini çalışman. Yapay zeka, blocks zincir gibi konuların içinde olmak, lisan öğrenmek, gezmek, görmek, hayatı hissetmek, staj yaparak emek nedir bunun kıymetini bilmek... O kadar çok şey var ki! Sen harika bir gençsin. Dengede kal, olur mu?

MONAY NEDİR?

SORU: Uygulamanız Monay hakkında bilgi alabilir miyim? Kullanmak istiyorum, ama kendime güvenemiyorum. Alışveriş bağımlısıyım, bir şeyler almadan duramıyorum. Almadığım zaman motive olamıyorum, inşallah işe yarar. Sevgi

CEVAP: Hepimiz yanındayız Sevgi. Monay, senin kişisel finans koçun. Bütçeni yapar, hedefini koyar, seni motive eder. Hemen kredi kartı diyetine üye ol.

Monay kullanırsan, kontrol sende olur! Nereye ne harcadığını bilirsin. Gereksizi keser, birikime başlarsın. Küçük adımlarla büyük fark yaratırsın. Borçlarını sıraya koyar, rahat nefes alırsın. Kendine güvenin, paranla birlikte büyür. Çünkü sen her şeyin en iyisini hak ediyorsun.

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.

Yorumlar