Narcissus, Echo ve Narsist Kişilik
Kendinize hiç ben nasıl biriyim diye sordunuz mu? Ya da sizin için nasıl biridir diye sordular mı? Tarif etmesi genelde zordur. Canlı, neşeli, sakin, kolayca sinirlenen, çabuk parlayan, uyumlu, yeniliklere açık, yalnızlığı tercih eden... Siz hangisisiniz?
Gelişmelerden anında haberdar olmak için Google News'te Paradurumu'na abone olun
Paradurumu'na Google News'te abone olun
Abone OlKendinize hiç ben nasıl biriyim diye sordunuz mu? Ya da sizin için nasıl biridir diye sordular mı? Tarif etmesi genelde zordur. Canlı, neşeli, sakin, kolayca sinirlenen, çabuk parlayan, uyumlu, yeniliklere açık, yalnızlığı tercih eden... Siz hangisisiniz?
Elbette geçmiş yaşantınız, aile ilişkileriniz, çevre faktörü, içinde yaşamış olduğunuz kültür kişiliğinize etki yapacaktır. Ben nasıl biriyim ve neden böyleyim? Genelde ne siz kendinize bu soruları sorarsınız ne de başkası... Ancak insanlar aralarında sizin hakkınızda bol bol kişilik yorumları yapar. Öyledir böyledir ama genelinde iyi biridir diye de ilave edilir.
Kişilik; bireyin kendine özgü olan, değişik durumlarda ve zaman içinde kalıcı olan duygu, düşünce ve davranış örüntüsü olarak tanımlanabilir. Kişiliğin biraz farklı şekillerde ifade edilmiş onlarca tanımını bulmak mümkündür.
İyi kişilik sahibi olmak aslında insan olmanın öncelikli ve belirgin özelliğidir desek de bin bir çeşitli kişiliklerle karşılaşırız çevremizde. Kendinize yaklaştırdığınız, sevmeye ve güvenmeye başladığınız yeni kişilikler her zaman sizin düşündüğünüz gibi çıkmayabilir. Hatta hayal kırıklıkları da yaşatabilir size.
Bunların arasından bazıları dengesiz ilişkilere sahip olma ve sizden yararlanma eğilimi taşır. Bu tiplerle yakınlık kurup da sonrasında fark ettiğinizde benlik duygularınızı desteklemek ve savunmak için başkalarından destek bulmanız gerekebilir. Bazen gerçek kişiliklerini görmeniz uzun zaman alabilir.
Bakın bakalım, yakın çevrenizde dünyanın kendisi etrafında döndüğünü zanneden, kendini acayip beğenen, üstün gören, kimseyle iletişim kurmadan devamlı olarak ilgi bekleyen kişilik sahibi olanlar var mı diye.
Bunlar kişilik bozukluğu olan birileri olmayabilir ancak bu zarar veremeyecekleri anlamına gelmez.
Antik Yunan mitolojisinde nergis çiçeğine verilen ismin kaynağı olduğu söylenen Narcissus’un hikayesi hemen herkesçe bilinir. Narcissus tüm ölümlülerin en güzelleri arasında olacak şekilde büyüyecek ve geyik avcısı olacaktı.
Echo and Narcissus - Wikipedia
Echo and Narcissus is a 1903 oil painting by John William Waterhouse. It illustrates the myth of Echo and Narcissus from Ovid's Metamorphoses.
(John William Waterhouse’un 1903 tarihli yağlı boya tablosu)
Öte yandan görenlerin dönüp bir daha bakmaktan kendilerini alamadıkları güzeller güzeli Echo adında bir su perisi yaşarmış aynı bölgede. Bir gün Echo’nun yaşadığı ormana genç kızların hayallerini süsleyen güçlü ve yakışıklı Narcissus gelmiş. Echo onu görünce sevdalanmış ama konuşamama kusurundan dolayı Echo’yu oracıkta bırakıp terk etmiş. Bir yaz günü Narcissus ormanda avlanırken bir pınar görür ve başını uzatıp susuzluğunu giderirken birden sudaki aksini görür. Kımıldamadan kendine bakan, içindeki ateşi tutuşturan, onu aşkla coşturan ve kendini arzulatan muhteşem bir güzelliktir gördüğü.
Narcissus yemeden içmeden kesilir. Günlerce sadece kendi aksine bakarak ona dokunmaya çalışır ve sonunda bedeni tükenmezliğin içine düşer. Başını çayırlığa dayar ve gözlerini sonsuza dek kapar. Bedeni ise efsaneye göre nergis çiçeğine dönüşür.
Narcissus aslında kendinin sudaki aksine vurulmuştur. Öykü aslında tam bir masal tadında ve oldukça uzun solukludur.
Narsisizm, toplumdaki bazı bireylerin yükseltilmiş özgüven ile kendilerini sürekli diğer insanlardan üstün görmesiyle ortaya çıkan bir kişilik bozukluğudur. Diğer insanlara göre kendilerini üstün görürler. Ancak bu özelliklere sahip olan tüm insanlarda kişilik bozukluğu olmayabilir. Narsistik kişilik bozukluğu taşıyan bireylerin çoğunluğu yükseltilmiş özgüven ve kendilerine besledikleri çarpıtılmış hayranlık ile yaşamlarını sürdürür. Bu insanlar çevrelerinden de aynı şekilde hissettikleri bu duyguların çoğaltılmasını beklerler. Çoğunlukla benmerkezci kişilik özellikleri ile empati yoksunluğu, kişiliği fazlasıyla büyütme (abartma), başarıya ve güce bağımlı davranışlarla kendilerini belli ederler. Kibirlidirler, görkemlidirler, haklıdırlar ve kazanılmamış üstünlük duygusuna sahiptirler.
Narsistik kişilik bozukluğu olanlar manipüle edici davranışlar sergiler. Kendi yetenek ve başarılarını abartıp, üstün görürler. Sürekli haklı çıkacakları ortamları yaratıp onaylanmak isterler. Övgü bekler ve bunun için baskı ortamı kurarlar, insanların kendine hizmet etme durumunda olduklarını varsayarlar, ne kadar dışarıya özgüven sahibi gözükseler de içlerindeki kendine güven kavramı kırılgandır ve bunu göstermek en büyük korkularıdır.
Narsistik kişilik bozukluğu olanlar, sorun yaratan davranışlarını değiştirme konusunda aşırı dirençlidir. Suçu başkalarında bulma konusunda profesyoneldirler. En küçük eleştiri bile anlaşmazlığa, çatışmaya ve saldırgan davranışa dönüşebilir. Kendi çıkarları için agresif davranmaya eğilimlidirler. İstedikleri şeyi elde etmek için yalan, hile ve hatta zorbalık yoluyla toplumsal normları ve ahlaki değerleri ihlal eder.
Böyle olduğunu gözlemlediğiniz insanlara duygusal ve psikolojik anlamda bütün manipülatif davranışları sınırlandırılmalı ve izin verilmemeli. Onu kaybetme korkusu ile yaklaşıldığı gösterilmemeli ve hissettirilmemeli, karşısında suçluluk, değersizlik, yetersizlik gibi duygulara yer verilmemeli, onu değiştirme ve düzeltme çabasına girilmemeli. Olumlu ya da olumsuz hissedilen duygular net bir şekilde ifade edilmeli.
Benzer özellikler gösteren, istedikleri şeyleri elde etmek için her yol mubah zihniyetinde olan, başkalarına karşı soğuk, hesaplayıcı, manipülatif kişilik özelliği taşıyan, mağdur edebiyatını sıklıkla kullanan, kendi içinde çelişkili özellikler gösteren, duygusallıktan uzak makyevelist kişilik eğilimi olan kişilerden de uzak durmak akılcı davranış olur.
15 Eylül 2021
Heybeliada
Kaynak: How to Protect Yourself from a Narcissist or Machiavellian | Psychology Today
How to Recognize a “Dark Triad” Personality | Psychology Today
Narsistik kişilik bozukluğu nedir? - Memorial