Sigarayı Hala Bırakmadıysanız Bu Yazıyı İyi Okuyun

Sigaraya karşı olan kesin tavrı ile bilinen bir hocamız bir gün poliklinikte hasta muayene ederken hastanın alışkanlıklarını soruyor ve önündeki kağıda notlar alıyor:

-       Sigara kullanıyor musunuz?

-       (Bunu nazik bir ikram zanneden hasta) Hocam almayayım teşekkür ederim, demin içtim kapının önünde beklerken :)))

-       ???

Nedir bu kadar kolay içselleştirme sebebimiz sigarayı hep merak ettim.

Gelin biraz sayılarla konuşalım:

-       Dünyada her yıl 5 milyona yakın, ülkemizde ise yüz binden fazla insanın sigara ve buna bağlı hastalıklar yüzünden kaybedildiği tahmin ediliyor.

-       İş kazaları, trafik kazaları vb. sebeplerin toplamından en az 8-10 kat fazla sayıda insan sigara nedeniyle hayatını kaybediyor.

-       İçilen her bir sigara insan hayatını 10 dakika kadar kısaltıyor!

-       ‘Ben içmiyorum ama evde içen var’ = siz de içiyor sayılıyorsunuz, çünkü kapalı ortamda içilen her 20 adet sigarada siz de yaklaşık 2-3 tane içmiş oluyorsunuz.

-       Bu yazıda okuduklarınız sadece sigarayı değil, tüm tütün ve duman içeren ürünleri (puro, nargile, vb.) kapsıyor. Sadece şimdiye kadar ispatlanan zararlar, içerikteki toksinler, vs. değişiklik gösterebilir.

Size geçen hafta ameliyatta sigaraya yıllarca maruz kalmış bir akciğerin resmini çektim.

Gördüğünüz gibi akciğerin beyaz olması gereken rengi zararlı toksinler sebebiyle yer yer simsiyah olmuş durumda. Hastamız son sigarasını iki gün önce içmişti ve akciğerler yaklaşık 25 yıl her gün bir paket zehire maruz kalmaktan (aldığımız sözlerin tutulması şartıyla) kurtuldu. Hastamızın yaşı 60.. Tıkanan 4 damara bypass yaptık.

Kalp damar cerrahisinde sigaranın damarlara verdiği zararları her gün bizzat görmekle birlikte diğer branşlarda da karşılaşılan zararları gelin baştan aşağıya tekrar gözden geçirelim. Baştan aşağı tabirini gerçek anlamda kullandım – gözünüzün önüne bir insan vücudu getirin en yukarıdan başlayıp aşağıya doğru ilerleyelim):

 Sigaranın Vücudunuza Yaptıkları

1.     Merkezi sinir sistemi: Hepimizin bildiği nikotinin bağımlılık yapıcı etkisi, davranış bozuklukları, içerken keyif hissi almakla beraber zamanla sigara içemeyince oluşan sinirlilik, depresyon ve diğer duygu – durum bozuklukları.

2.     Görme fonksiyonunda bozukluklar (özellikle damarsal hasara bağlı).

3.     Sağlıksız dişler, bozulmuş tat alma fonksiyonu ve bitmek bilmez ağız kokusu, zaman zaman azalan iştah.

4.     Artmış kan basıncı, hızlanmış damar sertleşmesi ve vücudumuzun tamamını saran binlerce kilometrelik damar ağında işlev bozuklukları.

5.     Solunum sistemi: Bronşit, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), akciğer başta olmak üzere hemen hemen her organ sisteminde artmış kanser riski. Bozulmuş bağışıklık sistemi nedeniyle artmış enfeksiyon riski, sürekli öksürük.

6.     Kalp – damar sistemi: Aklınıza gelen – gelmeyen birçok zarar.

7.     Artmış pıhtılaşma eğilimi, daha sık derin venöz pıhtı oluşumu, haliyle daha sık akciğer embolisi riski.

8.     Gebelik ve doğum sonrası bebeklerde binlerce problem, gelişme geriliği, gebelik seyrinde oluşabilen diğer komplikasyonlar; bir taraftan da artmış infertilite (kısırlık) riski. Düşünün – anne karnındaki bir bebek için oksijen hayat demek !! Ama sigara içilmesi durumunda bebeğe yeteri kadar oksijen gitmiyor. Daha ileri yaşlarda ise sigara erken menapoza sebep olabiliyor.

9.     Diyabet (şeker) hastalarında görülebilen komplikasyonların sıklık ve şiddetinde artış. Özellikle orta yaşlarda çıkan tip 2 diyabetin seyrinde hızlanma (sigara, kendi insülininizi kullanmanızı engelliyor).

10.  Ciltte kırışıklık, kuruluk.

11.  Tırnaklarda bozukluklar.

12.  Kemik iliğinde lösemi başta olmak üzere çeşitli hastalıklar, yaşlılarda ilerlemiş kemik kayıpları.

Sigaranın içerisinde 600’den fazla bileşen ve bunların yanması sonucu oluşan 7000’den fazla zehirli madde olduğu biliniyor. Bunlardan en az 70 tanesinin kanser ile bire bir ilişkisi olduğu ispatlanmış durumda. İşin maddi boyutunu da göz ardı etmek mümkün değil, günde bir-iki paket sigaraya ayrılan para aylar, yıllar düşünüldüğünde çok önemli rakamlara ulaşabiliyor.

Daha önce de bahsettiğim gibi sağlık söz konusu olunca sebep sonuç ilişkisi kurmaya çalışmak, anlamak için doktora soru sormak, bazen de fikir yürütmeyi, toplum olarak çok seviyoruz.

Bir sabah yoğun bakımda hasta yakınlarıyla görüşen doktor arkadaşımız iki yaşındaki bebeğin yapılan ameliyatı ile ilgili babasına bilgi veriyor:

-       Evet babası, size anlattığım gibi, akciğerlerin yeni koyduğumuz suni damar sonrası kan akımına alışması zaman alacak.

-       Her çocukta aynı mı oluyor seyir hocam?

-       Her zaman aynı olmuyor, bebeklerin damar yatağı farklılık gösterebiliyor, kan akımına her akciğer aynı tepkiyi vermiyor.

-       Anlıyorum hocam, bizde de aynı sorun olabiliyor bazen. Sizinle aslında aynı işi yapıyoruz hemen hemen

-       Aaa. Hekim misiniz yoksa?

-       Yok hocam bizim sanayide araba tamircimiz var. Bazen şanzımana bir parça takıyorum, bir arabaya harika uyuyor, aynı parça diğer arabada hemen uyum sağlamıyor, ses yapıyor.

-       Evet.. 

Lütfen.. Artık sigaranın zararlı olduğunu kabul edip ‘Bizim komşu 40 yıldır içiyor, anjiyo oldu, damarlar pırıl pırıl’ demeyi bırakalım. Sigaranın zararını bizzat öğrenmemek için başınıza bir hastalık gelmeden bırakın, bıraktırın..

Sağlıklı ve mutlu bir hafta dileklerimle.

Doç. Dr. Arda Özyüksel 

Bu köşede bilgi almak istediğiniz konular ve önerileriniz için:

E-mail: drardaozyuksel@gmail.com

Instagram: @doc.dr.arda.ozyuksel