Engelli ve yakınlarına sağlanan sosyal haklar neler?

Doğuştan gelen veya sonradan meydana gelen engele sahip bireylere devlet tarafından sağlanan çeşitli haklar vardır. Bu haklar engelli bireylerin maddi ve manevi anlamda kolaylık yaşayabilmeleri için sağlanır. Engelli vatandaşların yakınları için de belli haklar vardır. Engellilere ve engelli yakınlarına sağlanan indirim ve muafiyetler nelerdir?

Engelli bireylere sunulan haklar, devlet tarafından yaşamlarını kolaylaştırmak adına düzenlenen haklardır. Engel durumu dolayısıyla çalışamayan ya da tam anlamıyla geçinemeyen bireyler için bu haklar verilir. Aynı zamanda engelli bireylerin yakınları için de aynı zorluklar baş göstermektedir. Bu sebeple devlet tarafından engelli vatandaşların yakınları için de çeşitli haklar sunulmuştur. Engelli bireyin yakınlarına sağlanacak haklar engelli bireyin engel oranına, yaş durumuna, gündelik yaşamını yardımsız sürdürebilmesine göre farklılık gösterebilir.

·  Engelli aylık hakkı

·  Gelir vergisi indirimi

· Emlak vergisi indirimi

· Özel tüketim vergisi indirimi (ÖTV)

· Gümrük vergisi indirimi

· Tıbbi, medikal ve eğitim araç gereçleri için KDV indirimi

·  SHÇEK evde bakım aylığı

·   EKPSS/Kura ile atama hakkı

·  Engelli iş kurma projeleri

·  Korumalı iş yeri projeleri

·  Engelli kimlik kartı hakkı

·  Engelli park yeri kullanım kartı

·   Ulaşım indirimleri hakkı

· Muhtaç aylığı (Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından)

· Elektrik, su, doğalgaz ve GSM tarife indirimleri (Kurum inisiyatifi dahilinde)

·  Engelliler için AÖF harç indirimi hakkı

· Müze ve ören yerleri indirim hakkı

·  Rehabilitasyon merkezlerinden yararlanma hakkı

· Ve diğer indirimler ve haklar bulunmaktadır. Ayrıca engelli vatandaşları 5378 sayılı Engelli Hakları Kanunu bulunmaktadır. Ancak yasa haricinde bulunan yardım, indirim ve diğer haklar kurum inisiyatifi dahilindedir.

• Engelli kimlik kartına sahip  olan  her  engelli   birey, kullandığı toplu taşıma araçlarında ücretsiz seyahat hakkından yararlanır. Tüm resmi ve özel halk otobüsleri, deniz ulaşım araçları ve TCDD bünyesindeki trenlerden engelli bireyler ücretsiz faydalanmaktadır. Engelli bireyin ücretsiz seyahat hakkından yararlandırılmama yahut hakkının kullanımının zorlaştırılması durumlarında olayın geçtiği yerin Mülki İdare Amirliği’ne olay tarihi, zamanı, araç plakası ve olay yeri ile ilgili ayrıntıları içerecek şekilde şikayette bulunulması gerekmektedir.
• Tüm iç ve dış hatlar uçuşlarında % 20 indirim sağlamaktadır.
• Konut vergisi muafiyeti 200 metrekareden küçük tek konutu olan engelliler emlak vergisinden muaftır.
•  Engellilerin eğitimleri,  meslekleri,  günlük   yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bilgisayar programlarının temini KDV’den müstesnadır.
• Müze ve Ören Yerlerine giriş ücretsizdir.
• Milli parklar, tabiatı koruma alanları ve tabiat parklarına giriş ücretizdir.
• Devlet tiyatrolarından ücretsiz yararlanmaktadırlar.
•  TOKİ,  hazırladığı  projeler  kapsamında   planlanan   konut sayısının %5’i kadarını engelli vatandaşlarımıza ayırmaktadır.  Kimlik  fotokopisi  ve  engelli  sağlık  kurulu raporu  ile  başvuru  yapılmakta,  hak  sahipleri  kura  ile belirlenmektedir.
• GSM  operatörleri,  engelli  kişilere  özel  tarifeler uygulamaktadır.

Devlet tarafından yetkilendirilen sağlık kuruluşlarından aldıkları onayla %40 ve üzeri engele sahip bireyler engelli raporu alırlar. %50 ve üzeri engele sahip ve raporda gündelik yaşantısını idame ettiremeyecek bireyler de ağır engelli olarak tanımlanır. Engelli kişilerin yakınları için sunulmuş haklar da bulunmaktadır. Engelli bireylerin yakınları için de hayatın maddi ve manevi olarak rahatlaması önemlidir. Engelli vatandaşlara yapılan maddi desteklerle bakım ve bazı ihtiyaçlarını karşılama imkânı bulunur.

Ağır engelli olan ve 18 yaş altında olan engelli bireylerin yakınlarına ihtiyaç oranı daha yüksektir. Bu kişilerin kendi hayatlarını tek başlarına idame ettirmeleri zor olacağı için yakınları tarafından bakımlarının üstlenilmesi gerekir. Engelli bireyin bakımını üstlenen kişilerin 3. dereceye kadar engelli bireyle akrabalık ilişkisi olduğu takdirde engelli yakını haklarından faydalanabilirler. Engelli yakınları devlet tarafından kendilerine sunulan çeşitli indirimler, muafiyetler ve sosyal yardımlardan faydalanabilirler. Engelli yakınlarına sağlanan indirim ve muafiyetler nelerdir?

Kendi gündelik yaşamını idame ettiremeyen, bir başkasının yardımına ihtiyaç duyan engelli bireylerin yakınları vergi indirimleri ve belirli muafiyetlere sahip olabilirler. Engelli yakınlarına belirli sosyal yardımlar yapılır:

• Bunlardan ilki gelir vergisi indirimidir. Vergi indirimi ile engelliler ve engelli yakınları normalde ödenmesi gerekenden daha az oranda bir vergi öderler.

• Bir diğeri ÖTV muafiyetidir. Araç alımında, özel araç ve gereç alımında, motorlu taşıtlar vergisinde ve konutlarda emlak vergisi muafiyeti, ithal edilen araç ve gereçlerde gümrük vergisi muafiyeti bulunur.

• Kendi yaşamını tek başına devam ettiremeyen engelli vatandaşların bakımını üstlenen yakını için evde bakım aylığı verilir. Evde bakım aylığının bağlanabilmesi için bazı koşulların sağlanması gerekir.