Sosyopati ve Para Karakteriniz

Her gün para konuşuyoruz, ama kimse ‘para karakteri’nden bahsetmiyor. Oysa bazı davranışlar var ki resmen sosyopatik: Sınır tanımıyor, duyguları görmüyor, sizi ele geçiriyor.

“Bir şey olmaz” diye borcu saklayan eş. Yarın yokmuş gibi harcayıp faturasını başkasına bırakan yetişkinler. Kolay kazanç elde etme vaadiyle insanları manipüle edenler. Kendi finansal hatasının acısını aileye yıkanlar...

Hepsinde ortak nokta: Empati yok, sorumluluk yok. Paranın sosyopatisi tam olarak bu! Kural tanımayan, sınır delip geçen, başkasının emek ve geleceğini önemsemeyen para davranışları.

Peki Çözüm?

Önce fark etmek, sonra sınır çizmek. Çünkü finansal huzur, başkasının sınır ihlaliyle değil, kişinin kendi net duruşuyla başlar. Bütçede şeffaflık, ilişkide dürüstlük, harcamada farkındalık… Bunlar yoksa paranız değil davranışlar yönetiyordur sizi.

EVİ BORÇSUZ ALMAK MI, KREDİ Mİ MANTIKLI?

SORU: 2+1 evimizi satıp 3+1 ev alacağız. Alacağımız ev 5 milyon lira, biz 3 milyon 715 bin liraya evi satıyoruz. Kalan kısmı da birikmiş altın, gümüş, afa fonu ve pound’ları bozdurup tamamlamayı düşünüyorum. Bunları bozdurup evi borçsuz almak mı mantıklı, kredi çekmek mi? Eren

CEVAP: Borçsuz ev huzur verir, ama tüm birikimi tek yere koymak da riski artırır. Eğer ev uzun süre oturacağınız, sizi mutlu edecek bir yerse bozdurup borçsuz almak gönül rahatlığı sağlar. Ancak tüm varlık aynı sepette olmasın, küçük bir kısmı nakitte kalsın, ‘acil durum fonu’ gibi.

ŞEHİRDE EV VARKEN KÖYDEN EV ALMAK

SORU: İstanbul’da oturuyorum. Kendime ait evim var, ama köyde hiç evimiz yok. Çocuklar da şehirden uzak imarlı müstakil satılık ev alalım diyorlar. Sizce mantıklı mı? Hidayet

CEVAP: Sevgili Hidayet, köy evi fikri güzel, ama düşünülmesi gerekenler var:

İhtiyaç mı, istek mi?
Kullanım sıklığı ne olacak? Yazlık mı, yatırım mı?
Yol, altyapı, bakım gibi giderler düşünüldü mü?

Çocuklar istiyor da, sen de bunu istiyor musun? Eğer gönlünden geçiyorsa, bütçene de uygunsa, değerlendirilebilir. Ama ‘uzak’ ve ‘seyrek kullanılacak’ bir yerse, iyi düşün derim. Karar, sizin yaşam tarzınıza ve önceliklerinize bağlı.

EVDE ÇALIŞMA UMUDU VE YOL ARAYIŞI

SORU: 36 yaşındayım, 6 aylık bebeğim var. Eşim birikimimizi tarla, tiny house ve araba alımında kullandı, nakitimiz tükendi. Daha önce evde pasta-börek işini denedim, ama ev ve mutfak koşulları nedeniyle başarılı olamadım. Şimdi sıfırdan data analistliği öğrenip evden çalışmak istiyorum. Eşim eve maddi destek olmamı istemezken bu şartlarda data analistliğini öğrenip evden çalışmak mümkün mü? Mutlu

CEVAP: Sana şunu net olarak söylemek istiyorum: Evet, 36 yaşında sıfırdan başlayarak data analisti olabilirsin. Bu işin yaşı yok. Hele sendeki gibi içten gelen bir azim varsa, başarı ihtimali çok yüksek.

MEVCUT BİRİKİMLE EV ALMAK MI, BEKLEMEK Mİ DAHA DOĞRU?

SORU: Sizi uzun yıllardır takip ediyorum ve çok seviyorum. Yaklaşık 2 milyon liram var. Ankara’da oturmak için almak istediğim evler 6 milyon üzeri, maaşım ise 77 bine yakın. Bana ne tavsiye verirsiniz? Seval

CEVAP: Güzel sözlerine teşekkür ederim. Bir ev almak, sadece ‘param yetiyor mu?’ değil, aynı zamanda ‘bu, hayatımı zorlar mı?’ sorusunun da cevabı. 6 milyonluk ev için 2 milyon peşinatla, 4 milyon kredi çekmeniz gerekir. Bu da yaklaşık 80 bin TL’nin üstünde aylık taksit demek. Maaşının tamamı bu takside gider, hayat kaliten düşer. Bu seni finansal ve psikolojik olarak sıkıştırır. Belki Ankara’nın gelişen bölgelerinde, 4-5 milyon arasında, size uygun ama daha ulaşılabilir bir ev bulabilirsiniz. Böylece 2 milyon peşinatınızdan sonra 2 milyon kredi çekersiniz. Aylık kredi taksidiniz 35 bin-40 bin TL arasında olur.

Maaşının yarısıyla evi öder, yarısıyla da hayatını yaşarsın. Kısaca, hayat kalitenizi bozmadan ev sahibi olmanız en kıymetlisi. ‘Ev almak’ hedefi yerine ‘iyi yaşam şartlarında ev almak’ hedefi koyarsanız daha mutlu olursunuz.

ÜNİVERSİTE OKUYAN GENÇLER İÇİN NASIL BİR İŞ DAHA DOĞRU?

SORU: Kızım 19 yaşında, üniversite okuyor. Nasıl bir iş bulmalı sizce? Makbule

CEVAP: Bölümüne uygun staj ya da part-time işlere baksın. Online freelance işler (tasarım, yazılım, içerik) olabilir. Okul kulüplerinde aktif ise oradan da fırsatlar doğar. Gelişimine katkı sağlayacak, CV’sine yazabileceği işler seçsin. Öncelik, öğrenmek ve deneyim kazanmak. Gelir ikinci planda.

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.

Yorumlar