Sorularla Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi

Birçok çalışanı ilgilendiren Tamamlayıcı Emeklilik Sistemine dair yeni detaylar...

22 Haziran 2020 Saat: 17:17

Güncelleme: 11 Nisan 2023 Saat: 15:16

Nedir?

TES, çalışan, işveren ve devlet tarafından, çalışanın bireysel hesabına yapılacak nakdi katkıların emeklilik yatırım fonlarında yatırıma yönlendirileceği ve bu fonların seçiminin ve birikimlerin fonlar arasındaki dağılımının çalışan tarafından yapılacağı ikinci basamak olarak planlanan emeklilik sistemi.

Katılım Zorunlu mu?

Kapsam dâhilindeki tüm çalışanlar karma TES'e dâhil olacak, sonra dileyen kişi isteğe bağlı TES'e geçiş yapabilecek.

Geçmiş Kıdem Tazminatına İlişkin Haklar Ne Olacak?

Çalışanlar açısından bir hak kaybı söz konusu olmayacak. 1 Ocak 2022'de kanunun yürürlüğe girmesiyle tüm çalışanların kıdem tazminatıyla ilgili tüm hakları aynı şekilde korunacak. Çalışanın bu tarihten önceki çalışma sürelerine ilişkin kıdem tazminatına ilişkin hakları güvenceye alınarak karma TES'e geçiş yapılacak. Dolayısıyla 1 Ocak 2022'den sonra kıdem tazminatını hak edecek şekilde işten ayrılan çalışan, geçmiş kıdem tazminatını alabilecek ve yeni sisteme bir aktarım yapılmayacak.

Asgari Ücretli İçin Tutar N e Olacak?

Asgari ücretlilerin emeklilik aylığı, emeklilik yaşı gelmeden önce sistemden kısmi çekim hakkını kullanma yılı ve oranına, emekli olduğu dönemde toplu para çekecek ise toplu çıkış oranına, çalışanın karma sistemde mi kalacağı veya isteğe bağlı sisteme mi katılım sağlayacağına, isteğe bağlı TES'e geçiş yaparsa sistemde kalış süresine göre değişim gösterecek.

Bir asgari ücretli 25 yıl çalışma süresini isteğe bağlı TES'te geçirdiğinde bireysel fon hesabında 68 bin lira birikecek. Eğer bireysel fon hesabında biriken tutardan toplu ödeme almazsa kendisine 15 yıl boyunca yaklaşık olarak 461 lira emekli aylığı ödenecek.

Asgari ücretli 25 yıl çalışma süresini karma TES'te geçirdiğinde ise bireysel fon hesabında 37 bin lira birikecek. Bireysel fon hesabında biriken fondan toplu ödeme almazsa kendisine 15 yıl boyunca bu sistemden yaklaşık 251 lira emekli aylığı ödenecek.

Firma Değişirse Ne Olacak?

Çalışan haklı fesih sebebi dışında işten çıkarılır veya istifa ederse bireysel fon hesabında çalıştığı son firmadaki dönemine ait biriken tutarı aynen korunacak.

Çalışma süresi bir yıldan fazla ise iş veya hizmet akdi ahlak ve iyi niyet kurallarına uyulmadığı hallerde feshedilen çalışanın, son firmasındaki çalışma süresi için oluşan işveren katkı payı ve devlet katkısının fonda biriken tutarının yüzde 50'si bireysel fon hesabında korunurken yüzde 50'si TES sigorta hesabına aktarılacak. Bu tutar, varsa hukuki süreç kesinleşene kadar çalışanın hesabında blokeli olarak bekletilecek.

Bir yıldan daha az sürede iş veya hizmet akdi feshedilen veya istifa ederek işten ayrılan çalışanın işveren katkı payı ve devlet katkısı TES sigorta hesabına aktarılacak.

Çalışan bir gün bile çalışmış olsa bireysel fon hesabındaki hakkı saklı olacak. İşveren tarafından işten çıkarılmış olsa bir günlük çalışması karşılığı TES katkısı hesabında duracak.

Diğer Emeklilik Sistemleriyle Birleştirilebilecek mi?

Kişinin Otomatik Katılım Sistemi hesabı varsa dilediği takdirde OKS kapsamında kalabilecek. Bireysel Emeklilik Sistemi ve OKS sistemi tercih edenler için devam edecek.

Vergi Desteği Sağlanacak mı?

Kapsamdaki tüm çalışanların ücretlerinden asgari ücret üzerinden hesaplanan damga vergisi kadar indirim yapılacak. Asgari ücretin üzerinde ücret alan kişiler çalışan katkısını yüzde 6'ya kadar artırabilecek. Bu durumda zorunlu çalışan katkısına ek olarak yatırılan katkı, asgari ücretin yüzde 25'ini geçmemek üzere gelir vergisi matrahından indirilecek.

Katkı Oranları Ne Olacak?

Karma TES'te yüzde 5,33'lük kıdem hakkı ve yüzde 3 işveren katkısı alınırken, isteğe bağlı TES'te yüzde 4 işveren katkısının yanı sıra yüzde 1 (asgari prime esas kazanç üzerinden) devlet katkısı uygulanacak. Sistemde çalışan katkısı, katkı payına esas aylık kazancı asgari ücret olan çalışanlar için yüzde 0,5 olarak belirlendi. Katkı payına esas aylık kazancı asgari ücretle asgari ücretin iki katına kadar olan çalışanlar için ise yüzde 1,5, katkı payına esas aylık kazancı asgari ücretin iki katından fazla olan çalışanlar için yüzde 2,5 olarak belirlendi. Çalışanın talepte bulunması halinde, çalışan katkı payı, katkı payına esas aylık kazancın yüzde 6'sına kadar artırılabilecek.

Birikimler Nasıl Değerlendirilecek?

Birikimler emeklilik yatırım fonları aracılığıyla değerlendirilecek.

İşveren Payı Ödenmezse Ne Olacak?

Emeklilik şirketlerine prim alacaklarını sigorta ettirme zorunluluğu getirilecek. Ayrıca ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller vb. sebepler kapsamında işten çıkarılmış veya 1 yıldan az çalıştığı iş yerinden istifa ederek ayrılmış çalışanlara ait TES sigorta hesabına aktarılan tutarlar da sigorta amacıyla kullanılacak.

Reel Kayıp Korunacak mı?

Çalışan fon seçimini kendisi yapacak, reel getiri buna göre oluşacak.

İşçi İstifa Ettiğinde Ödeme Olacak mı?

İşçi eğer bir yıldan az çalıştığı işinden istifa ederse yalnızca çalışan katkısı bireysel fon hesabında kalacak. Bir yıldan uzun süreli çalışılan işlerden istifa yoluyla ayrılma durumunda bireysel fon hesabına ödenen primler hiçbir işleme tabi tutulmadan kayıpsız şekilde hesapta yer almaya ve fonlarda nemalanmaya devam edecek. Çalışan, sistemden çıkış şartlarına bağlı olarak kısmi çıkış veya emeklilik yaşında bunu alabilecek.

Kısmi Çıkış Şartları Neler?

60 yaşını doldurmamış katılımcılara, talep edilmesi halinde, bir defaya mahsus olmak üzere evlilik, işsiz kalınması, ilk konut edinimi ve ağır hastalık gibi sebeplerin her biri için, başvuru tarihindeki bireysel emeklilik hesabındaki birikim tutarının yüzde 10'unu kadar ödeme yapılacak. Çoklu yararlanım halinde kısmi çekiş hallerinin tamamı için her halükarda kısmi çıkış oranının yüzde 20'sini geçmemek üzere defaten ödeme yapılabilecek.

Sistemden Tamamen Çıkış Var mı?

Cayma ve ayrılma hakkı bulundurmayan bu sistemden tamamen çıkış, emeklilik dönemi sona erdiğinde, çalışanın ölümü veya maluliyet durumlarında mümkün. Çalışan, emekli olduğunda kendisine bağlanacak aylık süresi bittiğinde sistemden çıkmış olacak.

Devlet Katkısı Ödemeleri Ne Periyotlarda Gerçekleştirilecek?

Bireysel hesaplara devlet katkısı ödemesi nakit olarak yapılacak. Ödeme, çalışılan ve işveren ile çalışan katkı paylarının sisteme aktarıldığı ayı takip eden ayın sonuna kadar gerçekleştirilecek.

SGK Kapsamındaki Emeklilikle İlgisi Var mı?

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kapsamındaki birinci sütun emeklilik sistemiyle ayrışıyor. Çalışan emeklilik yaşı geldiğinde SGK'dan emekli olacak, ayrıca 60 yaşına geldiğinde TES kapsamında ikinci emekli aylığını alacak. Kişi, iki emekli aylığını da herhangi bir kesinti, oransal azalma olmadan aynı anda alabilecek.

Yaş Sınırı Var mı?

Tamamlayıcı emeklilik yaşı 60 olarak belirlendi fakat emekli olmak için herhangi bir süre şartı yok. Çalışan adına ödenen katkılar kişinin bireysel fon hesabında yer aldığı için her çalışan emeklilik yaşını doldurduğunda hesabındaki birikime hak kazanmış olacak. Başka bir deyişle 5 yıl çalışana da 30 yıl çalışana da 60 yaşını doldurduğunda bireysel fon hesabındaki birikim kapsamında ödeme yapılacak.

Mahkemeye Gitmiş Tazminatlar Ne Olacak?

Geçmiş haklar korunduğu için hukuki sürece ilişkin tazminatlarda bir değişiklik olmayacak.

30 günün 19 günü hak olarak kıdem tazminatına tabi tutulacak, 11 günü ise kişinin bireysel fon hesabında birikecek. Birikmiş kıdem tazminatına ilişkin hiçbir yeni düzenleme yapılmayacak, çalışan kıdem tazminatını hak edecek şekilde işten çıkarıldığında geçmiş kıdem tazminatını alacak. Kişi emekli olduğunda hesabında biriken tutarın yüzde 25'ine kadar toplu ödeme alabilecek. Bireysel fon hesabında kalan tutar aylık olarak ödenecek.

Yorumlar