TCMB Analizi: "Altın Fiyatı Kaynaklı Servet Artışının Konut ve Otomobil Piyasalarına Etkisi"

TCMB'nin "Merkezin Güncesi" adlı blog sayfasında yayımlanan "Altın Fiyatı Kaynaklı Servet Artışının Konut ve Otomobil Piyasalarına Etkisi" başlıklı analizde, altın fiyatlarındaki artıştan kaynaklanan servet yükselişinin özellikle konut fiyatlarında yukarı yönlü bir baskı yarattığı bildirildi. Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü'nden Müdür Mehmet Selman Çolak ve Uzman Mehmet Emre Şamcı tarafından hazırlanan analizde, küresel jeopolitik belirsizlikler ve merkez bankalarının yoğun altın alımları eşliğinde Eylül 2023-Nisan 2025 döneminde uluslararası altın fiyatlarının dolar bazında yaklaşık yüzde 77 oranında yükseldiği hatırlatıldı. Bu artışın, Türkiye'de geleneksel bir birikim aracı olan altının mevduat içindeki payını artırdığı ve altın cinsinden tasarrufu olan kesimler için önemli bir servet artışı anlamına geldiği belirtildi.

Servet Etkisinin Konut Piyasasına Yansıması

Analiz, il bazındaki altın mevduat tercihlerindeki farklılıkları kullanarak, altın fiyat artışının konut ve otomobil gibi dayanıklı mal piyasalarına etkisini inceledi. Eylül 2023'ten itibaren, mevduatta altın payının yüksek olduğu illerdeki konut birim fiyatlarının diğer illerden belirgin ölçüde ayrıştığı gözlemlendi. Yapılan ampirik analizler, altın fiyatlarındaki yükseliş öncesinde konut fiyatları ile altın mevduat oranı arasında anlamlı bir ilişki bulunmazken, 2023'ün dördüncü çeyreği ve sonrasında pozitif ve istatistiki olarak anlamlı bir ilişki ortaya çıktığını gösterdi.

Konut fiyatlarını etkileyen diğer faktörler kontrol edildiğinde, altın fiyatlarındaki artışın, ortalama altın mevduatı oranına sahip bir ilde 2023 üçüncü çeyreği sonrası dönemde konut birim fiyatlarında ortalama yüzde 11 ilave artışla ilişkili olduğu vurgulandı. Bu bulgu, altın kaynaklı servetin konut fiyatları üzerinde yukarı yönlü bir etki yaptığını doğrular nitelikte.

Satış Adetleri ve İpoteksiz Satışlar

Analizde, toplam konut satış adedinde ise altın mevduatı oranına göre anlamlı bir göreli farklılaşma gözlenmediği belirtildi. Bu durumun, kısa vadede konut arzının esnek olmaması nedeniyle artan talebin doğrudan fiyatlara yansıdığı ve satış adetlerinde kayda değer bir artışa yol açmadığı şeklinde yorumlandı.

Ancak, servet etkisinin daha belirgin olmasının beklendiği ipoteksiz satışların toplam konut satışları içindeki payının, mevduatta altın oranı arttıkça göreli olarak yükseldiğinin altı çizildi. Bu bulgu, hanehalkının altın bazlı kazançlarını kredi koşullarından bağımsız olarak doğrudan konut alımına yönlendirdiğine ve sıkı finansal koşullara rağmen konut talebinin servet etkisi kaynaklı olarak dirençli olduğuna dair önemli bir işaret olarak değerlendirildi.

Otomobil Piyasasındaki Etki

Otomobil piyasasında ise farklı bir dinamik gözlendi. Analizde, otomobil satışlarının altın fiyatlarındaki artış sonrası yüksek altın mevduatı oranına sahip illerde göreli olarak arttığı belirtildi. Konuttan farklı olarak otomobil arzının nispeten esnek olmasının, talep artışının doğrudan satış adetlerinde gözlenmesine neden olduğu aktarıldı.

Özetle TCMB analizi, Eylül 2023 sonrası dönemde altın fiyatlarındaki keskin artışın, altında birikimi olan hanehalklarının servetini artırarak hem konut hem de otomobil piyasalarında talep artışına yol açtığına işaret ediyor. Bu talep artışı, arzı nispeten esnek olmayan konut piyasasında fiyatları yükseltirken, arzı daha esnek olan otomobil piyasasında ise satış adetlerinde artış olarak kaydedildi.